Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.

utworzone przez | Dziedziczenie, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek

Co przedawnienie zachowku to oznacza dla uprawnionych? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz przeczytać w artykule https://kancelariawojcik.com/zachowek-ochrona-praw-najblizszych-w-prawie-spadkowym/

Jednak roszczenia o zachowek, jak każde roszczenie majątkowe, podlegają przedawnieniu. Co to oznacza dla uprawnionych? Przyjrzyjmy się najważniejszym kwestiom związanym z przedawnieniem roszczeń o zachowek.

Przedawnienie roszczenia o zachowek. Co to jest?

Przedawnienie to możliwość uchylenia się od spełnienia świadczenia. W przypadku zachowku, głównym skutkiem przedawnienia roszczenia o zachowek jest to, że osoba zobowiązana do zapłaty zachowku może uchylić się od jego spełnienia. Czyli nie zapłacić z powodu upływu terminu przedawnienia.

W praktyce oznacza to brak możliwości przymusowego dochodzenia roszczenia po upływie terminu przedawnienia. Wprawdzie można złożyć pozew do sądu, ale jeśli pozwany (ten, kto ma zapłacić zachowek) podniesie zarzut przedawnienia, to sąd nie uwzględni powództwa o zapłatę zachowku. Nawet, jeśli zachowek się należy!

Dalszą konsekwencją przedawnienia jest brak możliwości wszczęcia egzekucji komorniczej.

Warto podkreślić, że przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia o zachowek. Jednak domagać się zapłaty przedawnionego zachowku można już tylko na drodze pozasądowej. Jeśli – pomimo przedawnienia – zobowiązany do zapłaty zachowku dobrowolnie dokona zapłaty, to taka zapłata jest ważna i skuteczna, i nie będzie mogła zostać odwołana. To jednak słabe pocieszenie, bo po upływie terminu przedawnienia twoja sytuacja prawna bardzo się osłabi. Dlatego tak ważne jest, aby znać swoje prawa i terminy, w których można ich dochodzić w sposób skuteczny.

Termin przedawnienia zachowku

Zgodnie z art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem 5 lat. Jest to termin, którego nie można lekceważyć, ponieważ po jego upływie następuje przedawnienie, o skutkach którego napisałem powyżej. Bardzo ważne jest ustalenie, od kiedy liczy się termin przedawnienia, bo ma to wpływ na datę, kiedy kończy się termin przedawnienia.

Początek biegu terminu przedawnienia

Zachowku można żądać zarówno w sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił testament, jak i wtedy, kiedy testamentu nie ma. W różnych sytuacjach, różny jest także moment początku biegu terminu przedawnienia.

W przypadku dziedziczenia testamentowego termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia ogłoszenia testamentu. Dotyczy to także fundacji rodzinnej, jeśli jest ona spadkobiercą testamentowym.

Reguła wyrażona w art. 1007 KC. jest jednoznaczna. Bieg terminu przedawnienia roszczenia o zachowek rozpoczyna się a tempore facti od dnia ogłoszenia testamentu. Tym samym dla ustalenia chwili, od której rozpoczyna bieg przedawnienie, nie ma znaczenia ani termin wymagalności (art. 120 § 1 KC.), ani potencjalnej wymagalności (art. 120 § 2 KC.) roszczenia o zachowek.

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 24 września 2020 r., sygnatura akt II Ca 130/20

A co, jeśli testamentów jest kilka?

Jeżeli spadkodawca pozostawił kilka testamentów, termin przedawnienia przewidziany w art. 1007 § 1 KC biegnie od ogłoszenia tego testamentu, z którego uprawniony wywodzi roszczenie o zachowek.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 maja 2013 r., sygnatura akt III CSK 319/12

W przypadku dziedziczenia ustawowego, roszczenia wobec osoby która otrzymała darowiznę lub zapis windykacyjny, termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia otwarcia spadku. Dotyczy to także fundacji rodzinnej, jeśli otrzymała ona darowiznę lub zapis windykacyjny.

Początek biegu przedawnienia roszczenia o zachowek w sytuacji dziedziczenia ustawowego określa art. 1007 § 2 KC stosowany w drodze analogii, a nie ogólne przepisy KC o przedawnieniu.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 marca 2011 r., sygnatura akt V CSK 283/10

Fakt, że ustawa nie określa terminu przedawnienie roszczeń o zachowek w sytuacji dziedziczenia ustawowego, nie uzasadnia sięgania do stosowania przepisów ogólnych kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń (art. 117 KC). Zaistniałą w tym zakresie lukę prawną należy wypełnić stosowaniem w drodze analogii art. 1007 § 2 KC. W takim wypadku bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z chwilą otwarcia spadku, skoro w tym momencie roszczenie o zachowek staje się wymagalne (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 31 października 2014 roku, VI ACa 67/14). 

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu – XII Wydział Cywilny z dnia 29 września 2017 r., sygnatura akt XII C 1833/16

W przypadku fundacji rodzinnej, w pewnych innych sytuacjach termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia otwarcia spadku.

Dotyczy to takich sytuacji, gdy fundacja rodzinna nie jest spadkobiercą testamentowym, nie otrzymała darowizny ani zapisu windykacyjnego, otrzymała jednak od spadkodawcy fundusz założycielski. W takiej sytuacji fundacja rodzinna jest zobowiązana do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego.  

Podobna sytuacja może dotyczyć osoby, która otrzymała majątek w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Kiedy taka osoba nie jest spadkobiercą testamentowym, nie otrzymała darowizny ani zapisu windykacyjnego, otrzymała jednak mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, to roszczenie wobec takiej osoby o uzupełnienie zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od dnia otwarcia spadku.

Art. 1007 Kodeksu cywilnego

§ 1. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

§ 2. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

§ 3. Roszczenie przeciwko fundacji rodzinnej obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

§ 4. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

Przerwanie biegu przedawnienia

W pewnych sytuacjach bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu, a potem zaczyna biec na nowo. Do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi m.in. w przypadku:

– Wniesienia pozwu do sądu,

– Zawarcia ugody,

– Uznania długu przez zobowiązanego.

Warto pamiętać, że samo wniesienie pozwu przerywa bieg przedawnienia, nawet jeśli ostatecznie żądana kwota zachowku okaże się wyższa od pierwotnie sformułowanej[3].

Konsekwencje przedawnienia

Przedawnienie roszczenia o zachowek nie powoduje jego wygaśnięcia, ale daje dłużnikowi możliwość niezapłacenia. W praktyce oznacza to, że jeśli sprawa trafi do sądu i dłużnik podniesie zarzut przedawnienia, to sąd oddali powództwo.

Porady dla uprawnionych

1. Nie zwlekaj z dochodzeniem swoich praw. Pięć lat to stosunkowo krótki okres w sprawach spadkowych.

2. Jeśli nie znasz dokładnej wartości spadku, możesz wnieść pozew z ostrożności. Przerwiesz w ten sposób bieg przedawnienia, a twoje roszczenie doprecyzujesz w trakcie sprawy sądowej.

3. Pamiętaj, że okoliczności subiektywne (np. nieznajomość prawa) nie mają wpływu na bieg terminu przedawnienia.

4. W razie wątpliwości, skonsultuj się z nami.

Podsumowanie

Przedawnienie roszczenia o zachowek może mieć poważne konsekwencje dla uprawnionych. Dlatego tak ważne jest, aby znać swoje prawa i terminy, w których można je skutecznie dochodzić. Pamiętajmy, że prawo spadkowe ma chronić interesy najbliższej rodziny spadkodawcy, ale wymaga też od nas pewnej aktywności i dbałości o własne sprawy.

Nasza kancelaria ma prawniczą wiedzę i doświadczenie w sprawach zachowku i spadków. To normalne. Skorzystaj z pomocy naszej kancelarii.

Aby wypełnić ten formularz, włącz obsługę JavaScript w przeglądarce.
Użyjemy e-mail lub telefonu do kontaktu z Tobą. / We will use the email or phone number provided to contact you. / Щоб зв’язатися з вами, ми використаємо на дану електронну адресу або номер телефону. ///https://kancelariawojcik.com/polityka-prywatnosci/
Dane osobowe przetworzymy w celu kontaktu z tobą. Więcej tutaj: https://kancelariawojcik.com/polityka-prywatnosci/

Zobacz także: