utworzone przez Sławomir Wójcik | Dziedziczenie, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek
utworzone przez Sławomir Wójcik | Dziedziczenie, Pieniądze, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek
utworzone przez Sławomir Wójcik | Dziedziczenie, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Jednakże jego wysokość może być znacząco zmodyfikowana przez darowizny dokonane za życia spadkodawcy. W artykule omówimy najważniejsze aspekty związku między zachowkiem a darowiznami.
Czym jest zachowek?
Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym krewnym spadkodawcy (zstępnym, małżonkowi i rodzicom), jeśli zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego.
Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz przeczytać w moim artykule https://kancelariawojcik.com/zachowek-ochrona-praw-najblizszych-w-prawie-spadkowym/
Wpływ darowizn na zachowek
Darowizny dokonane przez spadkodawcę za życia mają istotny wpływ na obliczanie zachowku. Darowizny dolicza się bowiem do substratu zachowku, od wartości którego liczy się zachowek.
Ten substrat spadku to czysta wartość spadku powiększona o darowizny doliczane do spadku, zapisy windykacyjne, a czasami także o fundusz założycielski fundacji rodzinnej jak też o mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Dlatego w uproszczeniu można powiedzieć, że zachowku można domagać się także od darowizn. Dzięki temu, majątek od którego wylicza się zachowek, może mieć wartość większą, niż sam spadek. Widać to wyraźnie w sytuacji, gdy wartość spadku jest zerowa lub niewielka, ale po doliczeniu do niej wartości darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia, majątek od którego wylicza się zachowek może się znacząco zwiększyć. Tę sytuację obrazuje poniższe stanowisko Sądu Najwyższego
Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 KC.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 30 stycznia 2008 r., sygnatura akt III CSK 255/07
Które darowizny doliczamy do spadku?
Podstawowa zasada zawarta w art. 993 Kodeksu cywilnego mówi, że darowizny dolicza się do spadku, oprócz wyjątków wynikających z przepisów prawa.
Art. 993 Kodeksu cywilnego
§ 1. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Poza wyjątkami wynikającymi z art. 994 KC, wszystkie darowizny uczynione przez spadkodawcę podlegają doliczeniu także wówczas, gdy przedmiot darowizny uległ zniszczeniu lub zużyciu. Nie jest także istotne, czy przedmiot darowizny znajduje się w majątku obdarowanego.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 27 października 2021 r., sygnatura akt I ACa 861/21
Przykładem darowizn zawsze uwzględnianych do obliczenia zachowku, są darowizny na rzecz spadkobierców lub uprawnionych do zachowku, bez względu na datę dokonania darowizny.
Rozumienie przepisu art. 994 § 1 KC., zgodnie z którym na poczet zachowku nie dolicza się do spadku darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty na rzecz osób nie będących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku, a w konsekwencji zaliczeniu podlegają darowizny uczynione na rzecz spadkobierców lub uprawnionych do zachowku bez względu na datę ich dokonania jest ugruntowane w literaturze i nie pozostaje przedmiotem sporów interpretacyjnych
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – V Wydział Cywilny z dnia 17 lutego 2020 r., sygnatura akt V ACa 456/19
Które darowizny nie są doliczane do spadku?
Jakie darowizny należą do wyjątków, których nie dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku?
Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się drobnych darowizn o charakterze zwyczajowym, jak prezenty świąteczne, imieninowe, ślubne itp.
Jakie darowizny uznajemy za „drobne” albo „zwyczajowe”? Oto jak wyjaśnia to sąd:
(…) kwoty 66.000 zł na bieżące utrzymanie rodziny, nie można uznać za darowiznę drobną, zwyczajowo przyjętą w stosunkach danego rodzaju. Świadczenie to, z uwagi na globalną kwotę, niewątpliwie nie było drobne, nie miało też charakteru zwyczajowego. Zazwyczaj bowiem rodzice wprawdzie pomagają finansowo swym dorosłym dzieciom u progu ich startu w samodzielne dorosłe życie, ale nie przybiera to formy stałego, systematycznego finansowania rodziny dzieci przez wiele lat i to w sytuacji, gdy jedno z małżonków nie podejmuje zatrudnienia z przyczyn obiektywnie nieusprawiedliwionych.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – V Wydział Cywilny z dnia 8 lipca 2015 r., V ACa 126/15
Nie dolicza się także darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
To, czy obdarowany jest spadkobiercą albo uprawnionym do zachowku, ocenia się wg stanu w chwili śmierci spadkodawcy.
Na tę ocenę mają wpływ wcześniejsze zdarzenia. Dlatego jeśli obdarowany nie dożył otwarcia spadku, to nie jest spadkobiercą ani nie jest uprawniony do zachowku. Taka sama sytuacja dotyczy osoby, która zrzekła się dziedziczenia albo została wydziedziczona. Darowizny dla tych osób nie są zatem doliczane do substratu zachowku.
Kontrowersje czy obdarowany jest spadkobiercą albo uprawnionym do zachowku
Na ocenę, czy obdarowany jest spadkobiercą albo uprawnionym do zachowku, mają wpływ także zdarzenia zaszłe po śmierci spadkodawcy. Tak, tak!
Chodzi o odrzucenie spadku i uznanie za niegodnego. Te zdarzenia mogą zajść dopiero po śmierci spadkodawcy, ale mają moc wsteczną! Z tego powodu spadkobierca, który odrzucił spadek albo został uznany za niegodnego, nie jest spadkobiercą ani uprawnionym do zachowku. Dlatego, jeśli taki spadkobierca (obdarowany) zostanie uznany za niegodnego, to jego darowizna nie będzie uwzględniana przy obliczaniu zachowku. Tak samo, jeśli spadkobierca (obdarowany) odrzuci spadek, to jego darowizna nie będzie uwzględniana przy obliczaniu zachowku. Ten wyjątek może być wykorzystywany w nieuczciwy sposób.
Do obliczenia zachowku należnego zstępnemu, nie uwzględnia się także darowizn, które spadkodawca dokonał na więcej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.
Z kolei darowizny dokonane przed zawarciem małżeństwa na rzecz osób trzecich, nie są uwzględniane przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi.
Jak oblicza się wartość darowizny?
Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Oznacza to co do zasady, że:
1. Nie uwzględnia się zmian w przedmiocie darowizny dokonanych przez obdarowanego, np. przy darowiźnie działki, do obliczenia zachowku uwzględnia się wartość działki, ale bez wartości domu zbudowanego przez osobę obdarowaną na tej działce.
2. Bierze się pod uwagę aktualne ceny przedmiotu darowizny.
Przy obliczaniu zachowku nie ma znaczenia, czy przedmiot darowizny nadal istnieje (samochodu mógł ulec zniszczeniu, dom spaleniu), ani czy przedmiot darowizny należy jeszcze do obdarowanego (mógł zostać sprzedany lub darowany komu innemu), ani czy ten obdarowany jest jeszcze wzbogacony z tego tytułu
Art. 995 Kodeksu cywilnego
§ 1. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
§ 2. Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku.
§ 3. Wartość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej i mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej oblicza się według stanu z chwili ich przekazania, a według cen z chwili ustalania zachowku. W przypadku mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej w pierwszej kolejności oblicza się wartość funduszu założycielskiego i wartość mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, a następnie porównuje się obie wartości, z uwzględnieniem art. 993 § 3.
Odpowiedzialność obdarowanych za zachowek
Obdarowani mogą być zobowiązani do zapłaty zachowku, jeśli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub zapisobiercy windykacyjnego. Jednakże obdarowany jest zobowiązany do zapłaty tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
To wzbogacenie ustala się zgodnie z art. 995 § 1 KC, czyli według stanu przedmiotu darowizny z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Podsumowanie
Darowizny dokonane za życia spadkodawcy mogą znacząco wpłynąć na wysokość zachowku. Osoby planujące przekazanie majątku w formie darowizny, powinny mieć świadomość potencjalnych konsekwencji dla przyszłych roszczeń o zachowek. W razie wątpliwości, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Częste pytania / FAQ
1. Czy darowizna zawsze wpływa na wysokość zachowku?
Nie zawsze. Darowizny drobne i zwyczajowo przyjęte nie są doliczane do spadku.
2. Jak długo darowizna może wpływać na zachowek?
W przypadku osób uprawnionych do zachowku – bezterminowo. Dla pozostałych osób – do 10 lat wstecz od daty otwarcia spadku.
3. Czy obdarowany zawsze musi zapłacić zachowek?
Nie zawsze. Obdarowany odpowiada tylko w granicach swojego wzbogacenia na skutek darowizny.
4. Jak obliczyć wartość darowizny dla celów zachowku?
Wartość oblicza się według stanu z chwili dokonania darowizny, ale według cen z chwili ustalania zachowku.
5. Czy można uniknąć wpływu darowizny na zachowek? Całkowite uniknięcie jest trudne, ale można minimalizować wpływ poprzez odpowiednie planowanie majątkowe i konsultacje prawne.
Nasza kancelaria ma prawniczą wiedzę i doświadczenie w sprawach zachowku i spadków. To normalne. Skorzystaj z pomocy naszej kancelarii.
Zobacz także:
- Czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni go przed obowiązkiem zapłaty zachowku?
Dowiedz się, czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni przed zapłatą zachowku. Poznaj kluczowe czynniki wpływające na obowiązek zapłaty zachowku przez osoby, które otrzymały darowiznę od spadkodawcy.
- Wydziedziczenie a prawo do zachowku. Kiedy spadkobierca traci uprawnienia?
Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym spadkodawcy, jeśli zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego. Wydziedziczenie może natomiast znacząco wpłynąć na sytuację bliskich spadkodawcy, dlatego warto dokładnie zrozumieć, kiedy i na jakich zasadach może być stosowane.
- Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Jednakże jego wysokość może być znacząco zmodyfikowana przez darowizny dokonane za życia spadkodawcy. W artykule omówimy najważniejsze aspekty związku między zachowkiem a darowiznami. Czym jest zachowek? Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym krewnym spadkodawcy (zstępnym, małżonkowi i rodzicom), jeśli…
Dowiedz się więcej: Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
- Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
Co przedawnienie zachowku to oznacza dla uprawnionych? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz przeczytać w artykule https://kancelariawojcik.com/zachowek-ochrona-praw-najblizszych-w-prawie-spadkowym/ Jednak roszczenia o zachowek, jak każde roszczenie majątkowe,…
Dowiedz się więcej: Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
- Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
Co to jest zachowek i komu przysługuje? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Oto kilka sytuacji z życia, w których zachowek nabiera szczególnego znaczenia. Może to także twoja sytuacja? Testament pomijający najbliższych.…
Dowiedz się więcej: Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
- Zgoda sądu na odrzucenie spadku z długami po 6 miesiącach.
Kiedy odrzucasz spadek z długami w ciągu 6 miesięcy, możesz to zrobić sam, bez niczyjej zgody, bez tłumaczenia się. Firma windykacyjna nie może ci przeszkodzić. Odrzucenie długów spadku po 6 miesiącach wymaga zgody sądu. Firma windykacyjna może przeszkadzać w sądzie. Prawnicy firmy windykacyjnej będą przekonywać sąd, żeby odmówił zgody i żeby długi spadkowe zostały przy…
Dowiedz się więcej: Zgoda sądu na odrzucenie spadku z długami po 6 miesiącach.
- Odrzucenie spadku z długami po terminie 6 miesięcy.
Firma windykacyjna wniosła do sądu sprawę o stwierdzenie, kto nabył spadek po osobie zadłużonej. Dlaczego firma windykacyjna robi takie rzeczy? Dlatego, że spadek obejmuje także długi. Firma windykacyjna może żądać spłaty długu od stwierdzonych spadkobierców. Dlatego firmy windykacyjne chcą uzyskać w sądzie stwierdzenie, kto nabył spadek po zmarłym dłużniku. Jak może ratować się spadkobierca? Odrzucenie…
Dowiedz się więcej: Odrzucenie spadku z długami po terminie 6 miesięcy.
- Dziedziczenie rodziców po dziecku
Czy rodzice mogą otrzymać spadek po dziecku? Dysponowanie majątkiem na wypadek śmierci Każdy może zadysponować swoim majątkiem – zarówno aktualnym jak nabytym w przyszłości – w formie testamentu. I w ten sposób uczynić jedną lub kilka osób swoimi spadkobiercami testamentowymi. Albo przeciwnie – wydziedziczyć, czyli pozbawić spadku osoby, które mogłyby być dziedzicami na podstawie przepisów…
Dowiedz się więcej: Dziedziczenie rodziców po dziecku
utworzone przez Sławomir Wójcik | Dziedziczenie, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek
Co przedawnienie zachowku to oznacza dla uprawnionych? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz przeczytać w artykule https://kancelariawojcik.com/zachowek-ochrona-praw-najblizszych-w-prawie-spadkowym/
Jednak roszczenia o zachowek, jak każde roszczenie majątkowe, podlegają przedawnieniu. Co to oznacza dla uprawnionych? Przyjrzyjmy się najważniejszym kwestiom związanym z przedawnieniem roszczeń o zachowek.
Przedawnienie roszczenia o zachowek. Co to jest?
Przedawnienie to możliwość uchylenia się od spełnienia świadczenia. W przypadku zachowku, głównym skutkiem przedawnienia roszczenia o zachowek jest to, że osoba zobowiązana do zapłaty zachowku może uchylić się od jego spełnienia. Czyli nie zapłacić z powodu upływu terminu przedawnienia.
W praktyce oznacza to brak możliwości przymusowego dochodzenia roszczenia po upływie terminu przedawnienia. Wprawdzie można złożyć pozew do sądu, ale jeśli pozwany (ten, kto ma zapłacić zachowek) podniesie zarzut przedawnienia, to sąd nie uwzględni powództwa o zapłatę zachowku. Nawet, jeśli zachowek się należy!
Dalszą konsekwencją przedawnienia jest brak możliwości wszczęcia egzekucji komorniczej.
Warto podkreślić, że przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia o zachowek. Jednak domagać się zapłaty przedawnionego zachowku można już tylko na drodze pozasądowej. Jeśli – pomimo przedawnienia – zobowiązany do zapłaty zachowku dobrowolnie dokona zapłaty, to taka zapłata jest ważna i skuteczna, i nie będzie mogła zostać odwołana. To jednak słabe pocieszenie, bo po upływie terminu przedawnienia twoja sytuacja prawna bardzo się osłabi. Dlatego tak ważne jest, aby znać swoje prawa i terminy, w których można ich dochodzić w sposób skuteczny.
Termin przedawnienia zachowku
Zgodnie z art. 1007 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem 5 lat. Jest to termin, którego nie można lekceważyć, ponieważ po jego upływie następuje przedawnienie, o skutkach którego napisałem powyżej. Bardzo ważne jest ustalenie, od kiedy liczy się termin przedawnienia, bo ma to wpływ na datę, kiedy kończy się termin przedawnienia.
Początek biegu terminu przedawnienia
Zachowku można żądać zarówno w sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił testament, jak i wtedy, kiedy testamentu nie ma. W różnych sytuacjach, różny jest także moment początku biegu terminu przedawnienia.
W przypadku dziedziczenia testamentowego termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia ogłoszenia testamentu. Dotyczy to także fundacji rodzinnej, jeśli jest ona spadkobiercą testamentowym.
Reguła wyrażona w art. 1007 KC. jest jednoznaczna. Bieg terminu przedawnienia roszczenia o zachowek rozpoczyna się a tempore facti od dnia ogłoszenia testamentu. Tym samym dla ustalenia chwili, od której rozpoczyna bieg przedawnienie, nie ma znaczenia ani termin wymagalności (art. 120 § 1 KC.), ani potencjalnej wymagalności (art. 120 § 2 KC.) roszczenia o zachowek.
Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 24 września 2020 r., sygnatura akt II Ca 130/20
A co, jeśli testamentów jest kilka?
Jeżeli spadkodawca pozostawił kilka testamentów, termin przedawnienia przewidziany w art. 1007 § 1 KC biegnie od ogłoszenia tego testamentu, z którego uprawniony wywodzi roszczenie o zachowek.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 maja 2013 r., sygnatura akt III CSK 319/12
W przypadku dziedziczenia ustawowego, roszczenia wobec osoby która otrzymała darowiznę lub zapis windykacyjny, termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia otwarcia spadku. Dotyczy to także fundacji rodzinnej, jeśli otrzymała ona darowiznę lub zapis windykacyjny.
Początek biegu przedawnienia roszczenia o zachowek w sytuacji dziedziczenia ustawowego określa art. 1007 § 2 KC stosowany w drodze analogii, a nie ogólne przepisy KC o przedawnieniu.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 marca 2011 r., sygnatura akt V CSK 283/10
Fakt, że ustawa nie określa terminu przedawnienie roszczeń o zachowek w sytuacji dziedziczenia ustawowego, nie uzasadnia sięgania do stosowania przepisów ogólnych kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń (art. 117 KC). Zaistniałą w tym zakresie lukę prawną należy wypełnić stosowaniem w drodze analogii art. 1007 § 2 KC. W takim wypadku bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z chwilą otwarcia spadku, skoro w tym momencie roszczenie o zachowek staje się wymagalne (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 31 października 2014 roku, VI ACa 67/14).
Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu – XII Wydział Cywilny z dnia 29 września 2017 r., sygnatura akt XII C 1833/16
W przypadku fundacji rodzinnej, w pewnych innych sytuacjach termin 5 lat przedawnienia biegnie od dnia otwarcia spadku.
Dotyczy to takich sytuacji, gdy fundacja rodzinna nie jest spadkobiercą testamentowym, nie otrzymała darowizny ani zapisu windykacyjnego, otrzymała jednak od spadkodawcy fundusz założycielski. W takiej sytuacji fundacja rodzinna jest zobowiązana do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego.
Podobna sytuacja może dotyczyć osoby, która otrzymała majątek w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Kiedy taka osoba nie jest spadkobiercą testamentowym, nie otrzymała darowizny ani zapisu windykacyjnego, otrzymała jednak mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, to roszczenie wobec takiej osoby o uzupełnienie zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od dnia otwarcia spadku.
Art. 1007 Kodeksu cywilnego
§ 1. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
§ 2. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
§ 3. Roszczenie przeciwko fundacji rodzinnej obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego funduszu założycielskiego przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
§ 4. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Przerwanie biegu przedawnienia
W pewnych sytuacjach bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu, a potem zaczyna biec na nowo. Do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi m.in. w przypadku:
– Wniesienia pozwu do sądu,
– Zawarcia ugody,
– Uznania długu przez zobowiązanego.
Warto pamiętać, że samo wniesienie pozwu przerywa bieg przedawnienia, nawet jeśli ostatecznie żądana kwota zachowku okaże się wyższa od pierwotnie sformułowanej[3].
Konsekwencje przedawnienia
Przedawnienie roszczenia o zachowek nie powoduje jego wygaśnięcia, ale daje dłużnikowi możliwość niezapłacenia. W praktyce oznacza to, że jeśli sprawa trafi do sądu i dłużnik podniesie zarzut przedawnienia, to sąd oddali powództwo.
Porady dla uprawnionych
1. Nie zwlekaj z dochodzeniem swoich praw. Pięć lat to stosunkowo krótki okres w sprawach spadkowych.
2. Jeśli nie znasz dokładnej wartości spadku, możesz wnieść pozew z ostrożności. Przerwiesz w ten sposób bieg przedawnienia, a twoje roszczenie doprecyzujesz w trakcie sprawy sądowej.
3. Pamiętaj, że okoliczności subiektywne (np. nieznajomość prawa) nie mają wpływu na bieg terminu przedawnienia.
4. W razie wątpliwości, skonsultuj się z nami.
Podsumowanie
Przedawnienie roszczenia o zachowek może mieć poważne konsekwencje dla uprawnionych. Dlatego tak ważne jest, aby znać swoje prawa i terminy, w których można je skutecznie dochodzić. Pamiętajmy, że prawo spadkowe ma chronić interesy najbliższej rodziny spadkodawcy, ale wymaga też od nas pewnej aktywności i dbałości o własne sprawy.
Nasza kancelaria ma prawniczą wiedzę i doświadczenie w sprawach zachowku i spadków. To normalne. Skorzystaj z pomocy naszej kancelarii.
Zobacz także:
- Czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni go przed obowiązkiem zapłaty zachowku?
Dowiedz się, czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni przed zapłatą zachowku. Poznaj kluczowe czynniki wpływające na obowiązek zapłaty zachowku przez osoby, które otrzymały darowiznę od spadkodawcy.
- Wydziedziczenie a prawo do zachowku. Kiedy spadkobierca traci uprawnienia?
Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym spadkodawcy, jeśli zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego. Wydziedziczenie może natomiast znacząco wpłynąć na sytuację bliskich spadkodawcy, dlatego warto dokładnie zrozumieć, kiedy i na jakich zasadach może być stosowane.
- Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Jednakże jego wysokość może być znacząco zmodyfikowana przez darowizny dokonane za życia spadkodawcy. W artykule omówimy najważniejsze aspekty związku między zachowkiem a darowiznami. Czym jest zachowek? Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym krewnym spadkodawcy (zstępnym, małżonkowi i rodzicom), jeśli…
Dowiedz się więcej: Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
- Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
Co przedawnienie zachowku to oznacza dla uprawnionych? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz przeczytać w artykule https://kancelariawojcik.com/zachowek-ochrona-praw-najblizszych-w-prawie-spadkowym/ Jednak roszczenia o zachowek, jak każde roszczenie majątkowe,…
Dowiedz się więcej: Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
- Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
Co to jest zachowek i komu przysługuje? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Oto kilka sytuacji z życia, w których zachowek nabiera szczególnego znaczenia. Może to także twoja sytuacja? Testament pomijający najbliższych.…
Dowiedz się więcej: Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
- Franczyza klubów fitness
Gdy tradycja i rodzina zachęca nas do konsumpcji 12 wigilijnych dań, ciast i rodzinnego świętowania, franczyzowe kluby fitness zachęcają do dbania o swoje ciało i dobrostan. We franczyzie kryją się prawne ryzyka dla franczyzobiorcy. Ważne jest dokładne zrozumienie, na czym polega współpraca franczyzowa w ramach konkretnej umowy, która oferuje tobie sieć franczyzowa. Franczyza klubów fitness.…
Dowiedz się więcej: Franczyza klubów fitness
- Błędy popełniane przez klientów Cinkciarz.pl
W walce o odzyskanie pieniędzy od Cinkciarz.pl i Conotoxia Sp. z o.o. klienci często popełniają błędy, które osłabiają szanse na sukces. Jakie są najczęstsze błędy oraz kluczowe aspekty, na które należy zwrócić uwagę, aby skutecznie dochodzić swoich roszczeń? Pomoc prawnika w odzyskaniu pieniędzy od Cinkciarz.pl i Conotoxia? Zwlekanie z działaniami Klienci Cinkciarz.pl często czekają z…
Dowiedz się więcej: Błędy popełniane przez klientów Cinkciarz.pl
utworzone przez Sławomir Wójcik | Dziedziczenie, Sąd, Spadek, Specjalizacja, Zachowek
Co to jest zachowek i komu przysługuje? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Oto kilka sytuacji z życia, w których zachowek nabiera szczególnego znaczenia. Może to także twoja sytuacja?
Testament pomijający najbliższych.
Wyobraźmy sobie, że ktoś zapisuje w testamencie cały majątek swojemu przyjacielowi lub przyjaciółce, pomijając żonę i dzieci. W takiej sytuacji zachowek umożliwia pominiętym członkom rodziny dochodzenie należnej im części spadku.
Nierówne traktowanie dzieci.
Czasem rodzic faworyzuje jedno z dzieci, dając mu za życia albo zapisując mu w testamencie większość majątku. A pozostałe dzieci pomija lub zostawia im niewielką część. Zachowek pozwala wyrównać te dysproporcje.
Darowizny za życia
Pewien spadkodawca rozdał większość majątku w formie darowizn jeszcze za swego życia. Wtedy zachowek chroni interesy najbliższych, którzy dostali niewiele lub zostali pominięci.
Konflikt rodzinny
W przypadku konfliktu rodzinnego, gdy spadkodawca chce wydziedziczyć część rodziny, zachowek może stanowić ostatnią deskę ratunku dla pominiętych osób.
Ochrona małoletnich i niezdolnych do pracy.
Zachowek jest szczególnie istotny dla ochrony interesów małoletnich dzieci lub osób trwale niezdolnych do pracy, którym przysługuje wyższy zachowek.
Związki nieformalne.
W sytuacji, gdy spadkodawca żył w związku nieformalnym i chce zabezpieczyć partnera, zachowek chroni prawa jego małżonka i dzieci lub rodziców do części majątku.
Przedsiębiorstwa rodzinne.
Gdy spadkodawca chce przekazać firmę rodzinną jednemu z dzieci, zachowek zapewnia pozostałym dzieciom udział w wartości majątku.
Innymi słowy.
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Dzięki niej osoby uprawnione mogą otrzymać część majątku spadkowego, nawet jeśli zostały pominięte w testamencie. Wyjaśniamy, kto ma prawo do zachowku, kto musi go zapłacić.
Co to jest zachowek?
Zachowek to roszczenie pieniężne. Zachowek to prawo do części wartości spadku. Konkretna suma pieniędzy. Nie jest to część spadku, ani żaden konkretny przedmiot. Zdarza się jednak, że kancelaria prawna może tak negocjować sprawę, żeby uzyskać dla klienta konkretną działkę lub inny składnik spadku.
Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny, wymienionych w art. 991 § 1 KC, przez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Osoba należąca do kręgu podmiotów wymienionych w art. 991 § 1 KC ma prawo do uzyskania określonej korzyści ze spadku. Z art. 991 § 2 KC wynika, że zaspokojenie należnego osobie uprawnionej roszczenia o zachowek w pierwszej kolejności może nastąpić bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu. Dopiero w przypadku, gdy uprawniony nie uzyska równowartości zachowku w jednej z powyższej wskazanych form może kierować roszczenie o zachowek do spadkobiercy.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 28 stycznia 2021 r., I ACa 544/20
Pamiętaj!
Zachowek to twoja ochrona przed całkowitym pominięciem w dziedziczeniu, niezależnie od woli spadkodawcy.
Kto ma prawo do zachowku?
Prawo do zachowku przysługuje:
– zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom spadkodawcy itd.).
Nie ma znaczenia, czy dziecko jest małżeńskie, pozamałżeńskie czy urodzone ze związku partnerskiego. Najważniejsze jest to, żeby pochodzenie dziecka, wnuka itd. od spadkodawcy zostało prawnie ustalone. Do zstępnych zaliczana jest także osoba przysposobiona, potocznie adoptowana.
– małżonkowi.
Chodzi o małżonka w chwili śmierci spadkodawcy, a nie byłego małżonka. Małżonek rozwiedziony oraz pozostający ze zmarłą osobą w prawomocnie orzeczonej separacji, tracą prawo do zachowku.
W związku z tym, że uczestnik pozostawał w separacji ze spadkodawczynią w chwili jej śmierci, nie jest powołany do dziedziczenia z ustawy po swojej żonie. Spadek po spadkodawczyni dziedziczą zatem na podstawie ustawy jej dzieci, w częściach równych.
Postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 13 czerwca 2013 r., II Ca 338/13
– rodzicom spadkodawcy.
Rodzice będą mieli prawo do zachowku tylko wtedy, kiedy prawa do zachowku nie mają zstępni (dzieci, wnuki itp.) oraz małżonek zmarłego.
Zachowek nie przysługuje
Niektórym osobom wskazanym powyżej, zachowek jednak nie przysługuje. Zachowek nie przysługuje:
- osobom wydziedziczonym w testamencie,
- uznanym za niegodne dziedziczenia,
- osobom, które zrzekły się dziedziczenia,
- osobom, które odrzuciły spadek.
Kto musi zapłacić zachowek?
Obowiązek zapłaty zachowku ciąży na osobach powołanych do dziedziczenia – zarówno na podstawie testamentu, jak i ustawy.
Jeśli wartość masy spadkowej nie wystarcza na pokrycie zachowku, uprawniony może dochodzić roszczenia od osób obdarowanych przez spadkodawcę za jego życia. W takich przypadkach zastosowanie ma art. 1000 Kodeksu cywilnego.
W jakich sytuacjach zachowek ma ważne znaczenie?
Zachowek nabiera szczególnego znaczenia w sytuacjach:
– gdy spadkodawca sporządził testament i pominął osoby uprawnione do dziedziczenia ustawowego,
– gdy większa część majątku została przekazana w formie darowizn za życia spadkodawcy,
– gdy uprawniony do zachowku nie otrzymał należnej mu części majątku w innej formie (np. zapisu testamentowego).
Warto podkreślić, że roszczenie o zachowek jest długiem pieniężnym i może być dochodzone przed sądem.
Przykład orzeczenia sądu
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r. (V CSK 385/12) podkreślono:
„Instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy przez zapewnienie im roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu ułamkowi wartości ich udziału w spadku”. Sąd zaznaczył również, że obliczenie wysokości zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniu.
Podsumowanie
Zachowek to kluczowy instrument ochrony praw majątkowych najbliższych członków rodziny zmarłego.
Jeśli jesteś osobą uprawnioną do zachowku lub zobowiązaną do jego zapłaty i masz pytania dotyczące swojej sytuacji prawnej, skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci w dochodzeniu Twoich praw lub obronie przed nieuzasadnionymi roszczeniami.
Nasza kancelaria ma prawniczą wiedzę i doświadczenie w sprawach zachowku i spadków. To normalne. Skorzystaj z pomocy naszej kancelarii.
Zobacz także:
- Czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni go przed obowiązkiem zapłaty zachowku?
Dowiedz się, czy odrzucenie spadku przez obdarowanego skutecznie chroni przed zapłatą zachowku. Poznaj kluczowe czynniki wpływające na obowiązek zapłaty zachowku przez osoby, które otrzymały darowiznę od spadkodawcy.
- Wydziedziczenie a prawo do zachowku. Kiedy spadkobierca traci uprawnienia?
Zachowek to określona kwota pieniężna, która przysługuje najbliższym spadkodawcy, jeśli zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego. Wydziedziczenie może natomiast znacząco wpłynąć na sytuację bliskich spadkodawcy, dlatego warto dokładnie zrozumieć, kiedy i na jakich zasadach może być stosowane.
- Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która ma na celu ochronę interesów najbliższej rodziny spadkodawcy. Jednakże jego wysokość może być znacząco zmodyfikowana przez darowizny dokonane za życia spadkodawcy. W artykule omówimy najważniejsze aspekty związku między zachowkiem a darowiznami. Czym jest zachowek? Zachowek to określona…
Dowiedz się więcej: Zachowek a darowizny dokonane za życia spadkodawcy – co warto wiedzieć?
- Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
Co przedawnienie zachowku to oznacza dla uprawnionych? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Praktycznie o tym, czym jest zachowek możesz…
Dowiedz się więcej: Co przedawnienie zachowku oznacza dla uprawnionych? Terminy i konsekwencje dla uprawnionych.
- Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
Co to jest zachowek i komu przysługuje? Zachowek to prawo do pewnej kwoty pieniędzy z majątku spadkowego. Te pieniądze należą się tym, którzy nie dostali od zmarłego spadkodawcy przynajmniej części jego majątku, albo dostali zbyt mało. Oto kilka sytuacji z życia, w których…
Dowiedz się więcej: Zachowek – ochrona praw najbliższych w prawie spadkowym
